Zalecenia Krajowego Konsultanta w Dziedzinie Pielęgniarstwa Pediatrycznego
nr 2/2004 z dnia 16 marca 2004r.
w sprawie podawania antybiotyków u noworodków i niemowląt do 3 miesiąca życia

W celu zminimalizowania ryzyka powstania powikłań takich jak m.in.:

·         uszkodzenie nerwu kulszowego

·         uszkodzenie tkanki mięśniowej

·         oraz ból (spowodowany częstotliwością iniekcji dla utrzymania poziomu terapeutycznego antybiotyku i objętością podawanego roztworu),

u noworodków i niemowląt, które nie posiadają dostatecznie wykształconej tkanki mięśniowej, zaleca się podawanie antybiotyków drogą infuzji i wykluczenie iniekcji domięśniowych, szczególnie wykonywanych w warunkach domowych.                                          .

W realizacji procedury podawania antybiotyków, zaleca się przestrzegania następujących zasad:

1.       Antybiotyki mogą być podawane tylko na podstawie pisemnego zlecenia lekarza.

2.       Antybiotyki powinny być podawane w rozcieńczeniu, w odpowiednio zalecanej dawce i zalecanym czasie trwania infuzji. Aby utrzymać stały poziom terapeutyczny leku zaleca się stosowanie pomp infuzyjnych.

3.       Przed podaniem leku należy sprawdzić 3 razy nazwę leku, termin ważności, dawkę i nazwisko pacjenta.

4.       W przypadku zlecenia kilku antybiotyków równocześnie, należy raczej unikać ich łącznego podawania, do każdego antybiotyku wybrać odrębny dostęp żylny. W wyjątkowych sytuacjach, w których nie można uniknąć łącznego podawania antybiotyków, należy zachować szczególną ostrożność i sprawdzić ich zgodność łączenia

5.       Do antybiotykoterapii drogą infuzji należy wybrać odpowiednią linię naczyniową, z zastosowaniem zasad aseptyki założyć cewnik żylny, który należy unieruchomić przezroczystym, jałowym opatrunkiem umożliwiającym obserwację miejsca wkłucia.

6.       Miejsce wkłucia należy obserwować w kierunku wystąpienia powikłań, takich jak m.in.: zaczerwienienie, obrzęk, wynaczynienie, wysunięcie cewnika itp. W przypadku wystąpienia powikłań należy usunąć cewnik. Maksymalny czas pozostawania cewnika w naczyniu określa producent cewników.. Są to najczęściej 72 godziny, przy zachowaniu regularnej pielęgnacji miejsca wkłucia.

7.       Założenie cewnika, obserwację i pielęgnację miejsca wkłucia należy udokumentować w dokumentacji medycznej pacjenta.

8.       Pielęgniarka, położna realizująca antybiotykoterapię powinna znać działanie podawanych leków, ich sposób podawania, przechowywania i skutki uboczne oraz posiadać wiedzę i umiejętności z zakresu resuscytacji krążeniowo- oddechowej i zastosowania produktów leczniczych wchodzących w skład zestawu przeciwwstrząsowego, ratującego życie.

Mając na uwadze powyższe zasady, zaleca się realizowanie antybiotykoterapii u noworodków i niemowląt do 3 miesiąca życia przez położne i pielęgniarki pediatryczne, które posiadają wiedzę i umiejętności w zakresie farmakoterapii noworodków i niemowląt w warunkach szpitalnych.

Warszawa 18.02.2004r.

Dotyczy: stanowiska w sprawie zlecania przez lekarzy rodzinnych do wykonania w domu, wstrzyknięć dożylnych bądź domięśniowych antybiotyków - u dzieci do 3 miesiąca życia.

Wykonywanie iniekcji dożylnych lub domięśniowych w domu chorego dziecka w wieku do 3 miesiąca życia uważam za nieuzasadnione, niedopuszczalne i niebezpieczne. Iniekcje dożylne mogą być wykonywane wyłącznie w warunkach szpitalnych gdzie jest nadzór lekarza i możliwość kompleksowej pomocy w sytuacji wystąpienia powikłań.

Stosowanie leków dożylnie, w tym i antybiotyków, wskazuje na to, że stan dziecka jest poważny, nie ma możliwości podawania leków doustnie.

I wówczas jest uzasadnienie do hospitalizacji dziecka, w przeciwnym razie brak jest wskazań do leczenia dożylnego i naruszania ciągłości tkanek co może pociągnąć za sobą poważne powikłania.

Podobnie, stosowanie antybiotyków domięśniowo u dzieci do 3 miesiąca życia (często dwa lub trzykrotnie w ciągu doby) jest nieuzasadnione w warunkach domowych i okrutne.

Po pierwsze, jeżeli stan dziecka w tym wieku jest dobry i nie wymaga ono pobytu w szpitalu to może być leczone doustną podażą antybiotyków. Wykonywanie kilkakrotnie w ciągu doby nieuzasadnionych iniekcji domięśniowych jest narażaniem dziecka na ogromny stres, możliwość powikłań miejscowych i ogólnych.

Tak więc wykonywanie iniekcji dożylnych i domięśniowych (wielokrotnie) u dzieci do 3 miesiąc; życia uważam za postępowanie niezgodne z aktualną wiedzą medyczną .

Pielęgniarki nie powinny wykonywać zleceń lekarskich, które mogą być niebezpieczne dla dziecka, co jest wystarczającym uzasadnieniem do odmowy. Dz. Ustaw Nr 57.2001 .Ustawa z dnia 5 lipca l996r.art.22p.5.

Lekarz zlecający iniekcje dożylne w domu dziecka nie potrafi jednoznacznie ocenić jego stanu, albo dziecko wymaga leczenia dożylnego i hospitalizacji albo może być leczone w domu - doustnie.

Nieprzestrzeganie zaleceń Konsultanta, w przypadku jakichkolwiek powikłań, naraża lekarza na konsekwencje - odpowiedzialność za nieumyślne narażenie dziecka na uszczerbek zdrowia lub zagrożenie życia.

Konsultant Krajowy w dziedzinie Pediatrii

Doc. dr hab. med. Anna Dobrzyńska