STANOWISKO KONSULTANTA KRAJOWEGO W DZIEDZINIE PIELEGNIARSTWA ONKOLOGICZNEGO

Sporządzanie leków cytostatycznych  w myśl Prawa Farmaceutycznego

z dnia 6 września 2001 roku Dziennik Ustaw Nr 126  poz. 1381 jest  usługą farmaceutyczną  i powinna być wykonana przez farmaceutów.

Zgodnie z obowiązujacymi przepisami przygotowywanie leków cytostatycznych odbywać  się powinno w Pracowni Cytostatyków na podstawie recept wystawionych przez lekarza (chemioterapeutę). W Pracowni Cytostatyków farmaceuta dokonuje weryfikacji recepty pod względem formalnym oraz merytorycznym, a następnie przygotowuje etykiety oraz przepis wykonawczy, na podstawie którego lek cytostatyczny zostaje sporządzony. Cały proces przygotowywania leków cytostatycznych  jest odpowiednio dokumentowany. Etykiety umieszczone na przygotowanym preparacie cytostatycznym zawierają dane: pacjenta , osoby sporządzającej lek oraz substancji i rozpuszczalników użytych do produkcji, datę produkcji oraz warunki przechowywania. Przekazanie sporządzonych preparatów cytostatycznych potwierdzone jest czytelnym podpisem osoby wydajacej (farmaceuta) i przyjmującej (pielęgniarka).

Preparaty cytostatyczne sporządzane są przez wykwalifikowany personel Apteki Szpitalnej (farmaceuci). Natomiast pielęgniarki mają  uprawnienia do podawania, zgodnie z Ustawą z dnia 5 lipca 1996 roku z późniejszymi zmianami o zawodach pielęgniarki i położnej a nie sporządzania  leków cytostycznych ( w tym leki z grupy A).

Odpowiednio wykwalifikowany personel, bezpieczne warunki pracy, prawidłowe prowadzenie dokumentacji są gwarancją otrzymania przez pacjenta leku bezpiecznego i zgodnie z ordynacją lekarza.

    Podstawowe zasady sporządzania cytostatyków są jednoznaczne i obowiązują w   krajach Unii Europejskiej. Tylko bezwzględne ich przestrzeganie daje gwarancję otrzymywania leków należytej jakości, bez narażenia zdrowia człowieka i bezpieczeństwa środowiska. Przygotowanie roztworów leków parenteralnych zawierających cytostatyki, winno odbywać się w warunkach aseptycznych (leki jałowe) oraz  w warunkach gwarantujących bezpieczeństwo pracy personelu. 

 Uważam, za słuszne i wskazane  organizowanie w szpitalach – Centralnych Pracowni Leków Cytostatyków. Centralizacja sporządzania cytostatyków niewątpliwie zapewni wysoką  jakość produktu końcowego (jałowość), zmniejszy ryzyko narażenia pacjentów, personelu i środowiska na toksyczne działanie preparatu, zminimalizuje ryzyko popełnianych błędów oraz zagwarantuje oszczędne  gospodarowanie bardzo drogimi lekami. Personel centralnej pracowni przygotowywania leków cytostatycznych winien posiadać wiedzę z zakresu sporządzania dożylnych postaci leków, farmakologii, toksykologii, farmakokinetyki, właściwości fizykochemicznych, interakcji leków oraz znać przepisy prawne obowiązujące podczas przygotowywania tego rodzaju leków. Nie bez znaczenia jest też kwestia odpowiedzialności za jakość przygotowywanych preparatów oraz ekonomika gospodarki lekiem.

Nadmieniam, że znaczna część cytostatyków ( np. Cladribinum, Dacarbazinum, Methotrexatum, Paclitaxelum ) należy do wykazu A (leków bardzo silnie działających), których sporządzanie leży tylko w gestii farmaceutów.

      Biorąc pod uwagę wszystkie wyżej wymienione aspekty towarzyszące stosowaniu leków przeciwnowotworowych, wydaje się słuszne i celowe, by przygotowywaniem ich zajmowali się tylko farmaceuci.

Takie rozwiązanie przewidziane jest w obowiązującym prawie tj:

I.       Rozporządzenie  Ministra Zdrowia  i Opieki Społecznej z dnia 19 czerwca 1996 r. 

      z późniejszymi zmianami.

II. Ustawa - Prawo Farmaceutyczne z dnia 6 września 2001 r. (Dz. U. Nr 126 poz.  1381) wprowadziła w rozdziale 7 Art. 86 p. 3 zapis :

   W odniesieniu do aptek szpitalnych usługą farmaceutyczną jest również: (... )

  3.)przygotowywanie leków w dawkach dziennych, w tym leków cytostatycznych.

III. Dyrektywa 91/356/EEC.

 Przyjęta w 1991 r. Dyrektywa 91/356/EEC ustala zasady i instrukcje Dobrej Praktyki Wytwarzania (GMP) dla produktów farmaceutycznych. Dobra Praktyka Wytwarzania, jako część Systemu Zapewnienia Jakości, gwarantuje, że produkty są zawsze produkowane i kontrolowane wg standardów jakości, odpowiednio do ich zamierzonego użycia i według wymagań zgodnych z dokumentacją.

Reasumując:

1.      Niezaprzeczalnym jest fakt, że przygotowywanie leków cytostatycznych w

      dawkach indywidualnych jest usługą farmaceutyczną (art. 86 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 6 września 2001 roku – Prawo Farmaceutyczne) a nie usługą pielęgniarską  (Ustawa o zawodzie pielęgniarki i położnej).

2.      Miejscem, w którym świadczone są usługi farmaceutyczne przez osoby uprawnione jest apteka,  a nie np. oddział szpitalny (art. 86 ust. 1 w/w ustawy). To apteka świadczy usługi w stosunku do np. oddziałów.

3.      Przy wykonywaniu w aptece czynności fachowych (usług farmaceutycznych) mogą być zatrudnieni wyłącznie farmaceuci i technicy farmaceutyczni (art. 90 w/w ustawy).

4.      Leki cytostatyczne ze względu na swoje właściwości (karcynogenność, mutagenność, teratogenność i inne) muszą być przygotowywane przez farmaceutów w aptekach szpitalnych. Wiele z nich należy do wykazu A (leków bardzo silnie działających) jak np.: Cyclophosphamidum, Cytarabinum, Dactinomycinum, Dacarbazinum, Doxorubicinum, Fluorouracilum, Vinblastinum, Vincristinum).

5.      Roztwory cytostatyków muszą spełniać wymogi stawiane lekom parenteralnym. Muszą być przygotowywane zgodnie z zasadami GMP.

6.      Jedynie farmaceuci posiadają merytoryczne przygotowanie do sporządzania leków, w tym parenteralnych. Poza znajomością technik przygotowywania leków (w tym cytostatyków) pozyskiwaną w trakcie studiów farmaceutycznych, posiadają też wiedzę merytoryczną obejmującą znajomość farmakologii, farmakokinetyki, właściwości fizyczno-chemiczne cytostatyków.

      Każda z postaci leku (roztwór, liofilizat) wymaga innego sposobu przygotowywania.

      Należy pamiętać też, że ujęte substancje pomocnicze nie mogą wywierać własnego działania farmakologicznego, wchodzić w interakcje, ani też wpływać niekorzystnie na trwałość i dostępność biologiczną leku.

      Znajomość zagadnień takich jak stężenie maksymalne, iloczyn rozpuszczalności, stabilność po rozpuszczeniu, dobór rozpuszczalnika czy dobór opakowania (PVP, PCV, szkło) jest podstawą prawidłowej pracy z cytostatykami i posiadana jest przez farmaceutów, a nie przez pielęgniarki.

      Dopiero jednoczesne spełnienie wszystkich tych wymogów może zagwarantować oczekiwaną jakość produktu końcowego – a to wszystko możliwe jest dzięki posiadaniu w aptekach pracowni cytostatycznych. Tylko apteka daje gwarancje, że pacjent otrzyma lek bezpieczny i pełnowartościowy, a lek zostanie przygotowany bez narażenia zdrowia człowieka i bezpieczeństwa środowiska.

7.      W wielu ośrodkach, począwszy od 2001 roku powstało i cały czas powstają Centralne Pracownie Leków Cytostatycznych, prowadzone przez farmaceutów (np. Szpital Uniwersytecki w Krakowie, w Gdańsku, Poznaniu, Bydgoszczy, Gdyni). W ośrodkach tych studenci farmacji nabywają praktyki z technologii sporządzania leków cytostatycznych.

          W ośrodkach tych zostały wdrożone procedury (instrukcje) postępowania przy przygotowywaniu preparatów cytostatycznych.

Polecam wydania:

·        „Zasady przygotowywania leków cytostatycznych oraz organizacja pracowni” autorstwa Krystyny Chmal-Jagiełło, Teresy Czekaj, Jacka Pomadowskiego,

·        „Nowa aktywność farmaceutów. Przygotowywanie leków cytostatycznych w aptece szpitalnej” autorstwa Hanny Jankowiak-Gracz,

·        „Standardy jakościowe w farmacji onkologicznej” autorstwa Krystyny

     Chmal-Jagiełło, Hanny Jankowiak-Gracz, Hanny Kuźniar – zatwierdzone

     przez Europejskie Stowarzyszenie Farmaceutów Onkologicznych ESOP

     (01.2003).

8.      Centralne przygotowywanie cytostatyków, dzięki wykorzystaniu możliwie każdego miligrama substancji czynnej, odgrywa znaczną rolę w aspekcie ekonomicznym i oszczędnościowym dla budżetu szpitala, a to jest zgodnie z art. 86 ust. 3 pkt 9-10 w/w ustawy usługą farmaceutyczną.

Uważam, że zapis Rozporządzenia Ministra Zdrowia, Ustawy Prawo Farmaceutyczne oraz przyjętej Dyrektywy  należy jak najszybciej wprowadzić w życie.

Bydgoszcz,10.01.2008                                                          

 Dr n. med. Anna Koper

Konsultant krajowy w dziedzie pielęgniarstwa onkologicznego

Stanowisko Konsultanta krajowego w dziedzinie pielęgniarstwa anestezjologicznego i intensywnej opieki w sprawie pytań, dotyczących zagadnień związanych między innymi z procedurą podawania przez pielęgniarkę leku do cewnika zewnątrzoponowego.

Stanowisko Konsultanta Krajowego w dz. Pielęgniarstwa skierowane do konsultantów wojewódzkich w dz. Pielęgniarstwa oraz kadry zarządzającej w pielęgniarstwie ( w lecznictwie stacjonarnym ) z dnia 14.05.2007r.

Konsultant Krajowy w dz. Pielęgniarstwa      dr n. biol. Grażyna Kruk- Kupiec

Szanowni Państwo ,

Zarządzanie w pielęgniarstwie stanowi część całego systemu ochrony zdrowia. Jednym z kierunków działań kadry kierowniczej w pielęgniarstwie jest zapewnienie  jakości proponowanej opieki. Zarządzanie jest związane z realizacją szeregu prac mających  na celu poprawę organizacji pracy, zarządzania zasobami ludzkimi i rzeczowymi .

Niezależnie od faktu wdrażania systemu akredytacji w Państwa Placówce  , bądź też nie, zapraszam do analizy standardów akredytacyjnych  na stronie Centrum Monitorowania Jakości  jak również analizy materiałów dostępnych  na stronie internetowej  Ministerstwa Zdrowia w zakładce Sieć Szpitali.

Mając na uwadze potrzebę uporządkowania  wymogów konsultanta krajowego  oraz konsultantów wojewódzkich podczas przeprowadzania kontroli w zakładach opieki zdrowotnej, przekazuję wykaz dokumentów które powinna przedstawić osoba zarządzająca w obszarze pielęgniarstwo.

Z wyrazami poważania

Grażyna Kruk- Kupiec

Konsultant Krajowy w dz. Pielęgniarstwa

Wykaz dokumentów niezbędnych  do przedstawienia podczas kontroli przeprowadzanej przez konsultantów wojewódzkich w dz. pielęgniarstwa oraz konsultanta krajowego w dz. pielęgniarstwa

                                                                                      Wrocław, dnia 12.03.2007r

Stanowisko Konsultanta Krajowego w Dziedzinie Pielęgniarstwa Ginekologicznego i Położniczego w sprawie kształcenia do zawodu położnej.

                                                                                    .

        Zawód położnej w Polsce ma długie uwarunkowania historyczne i bogatą tradycję. Wraz z tradycją utrwalała się przez cale lata tożsamość zawodowa położnych.

 Kształcenie do zawodu zapoczątkowane w 1773 roku we Lwowie było zawsze kształceniem oddzielnym, zgodnym z obowiązującymi programami kształcenia a zawód położnej był odrębnym od zawodu pielęgniarki.

      Uwzględniając aktualna sytuację położnych uważam, że  czas obecny powinien być czasem próby przywrócenia należytej rangi zawodu położnej i podniesienia prestiżu zawodu ale nie poprzez wprowadzanie zmian w zakresie kształcenia do zawodu zaproponowany w projekcie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej.

       Umożliwienie absolwentkom szkół pielęgniarskich kształcenia się do zawodu położnej według tzw. drugiej ścieżki na dzień dzisiejszy nie ma uzasadnienia. Argumentami przemawiającymi za nie wprowadzaniem drugiej ścieżki kształcenia jest z pewnością:

      -    aktualna sytuacja kadrowa w zawodzie położnej ( nasycenie rynku w kilku województwach),

-         pogłębienie już istniejącego deficytu pielęgniarek,

-         brak aktualnie monitoringu w  zakresie  kształcenia do zawodu położnej w kontekście potrzeb krajowych i lokalnych, w związku z czym  wprowadzenie na rynek dodatkowej liczby osób uniemożliwi zagospodarowanie ich zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami,

-         nie przestrzeganie przez pracodawców standardów i procedur oraz norm zatrudnienia, w związku z czym osoba  posiadająca dwa dyplomy będzie chętnie widziana ze względu między innymi na możliwości ograniczenia obsady ( co widoczne jest najczęściej w podstawowej opiece zdrowotnej gdzie kompetencje pielęgniarki i położnej często są nie przestrzegane przez pracodawców).

-          możliwość obniżenia jakości opieki nad kobietą, kobietą ciężarną, rodzącą, położnicą i noworodkiem spowodowane dorywczym wykonywaniem czynności przez osobę posiadającą dwa dyplomy ( umowy zlecenia, umowy cywilno-prawne zawierane w części na opiekę pielęgniarska i opiekę położniczą).

        Przy podejmowaniu decyzji o systemie kształcenia do zawodu położnej nie można pominąć

danych Europejskiej Komisji ds. Kontaktów między Położnymi zawartych w Raporcie z piętnastu krajów członkowskich Unii Europejskiej „ Opieka położnicza w Europie”, które wskazują, że kształcenie do zawodu położnej w krajach europejskich odbywa się w sposób zróżnicowany, uwzględniający tradycje i uwarunkowania lokalne. W 6 krajach unijnych kształcenie na kierunku położnictwo jest kształceniem oddzielnym (Dania, Grecja, Holandia, Niemcy, Francja,Włochy), w 4 krajach (Austria, Belgia, Irlandia, Wielka Brytania) kształcenie może odbywa się z uwzględnieniem dwóch ścieżek, czyli kształcenie oddzielne i kształcenie na podbudowie szkoły pielęgniarskiej. W pozostałych 5 krajach kształcenie odbywa się na podbudowie szkoły pielęgniarskiej z różnymi dodatkowymi warunkami np. w Hiszpanii czy w Portugalii – pielęgniarka przed rozpoczęciem „ kursu położnictwa” powinna legitymować się 2 letnim stażem pracy w zawodzie a w Szwecji ½ rocznym stażem.

Różny jest także w tych krajach czas kształcenia do zawodu położnej zarówno w pierwszej jak i drugiej ścieżce kształcenia.

W podsumowaniu Raportu część 20.1 Zagrożenia, autorzy zwracają uwagę, że „w niektórych krajach, zawód położnej jest ściśle powiązany z pielęgniarstwem. W rezultacie, położne wykonują zadania pielęgniarek i vice versa. Brak poczucia tożsamości zawodowej położnych ogranicza możliwości wzmocnienia ich pozycji”.

Dla przykładu przytaczam wybrane sytuacje dwóch krajów, które związane są ściśle z przyjęciem drugiej ścieżki kształcenia do zawodu położnej.

W Finlandii trudności nastręcza rozwijanie umiejętności położnych i wzmacnianie ich pozycji zawodowej zawodowej, w sytuacji kiedy pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej, wykonują szereg czynności przypisanych opiece położniczej ich pozycji zawodowej.  

W Irlandii ze względu na sprowadzenie roli położnej do roli typowo pielęgniarskiej, podjęto próbę uporządkowania sprawy i przywrócenia należnej roli położnej poprzez m.in. wprowadzenie poza kształceniem na podbudowie szkoły pielęgniarskiej kształcenia dla absolwentów szkół średnich na kierunku położnictwo, efektem czego było otwarcie w czerwcu 2000r. pilotażowego kształcenia położnych z pominięciem studiów pielęgniarskich.

         Z danych uzyskanych od 11 konsultantów wojewódzkich w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologicznego i położniczego 8 wypowiedziało się zdecydowanie za pozostawieniem obecnego systemu kształcenia do zawodu położnej i jego ciągle udoskonalanie natomiast 3 konsultantów uznało, że można wprowadzić drugą ścieżkę kształcenia po szkole pielęgniarskiej. Niektórzy z nich uzależniali jego wprowadzenie od dodatkowych warunków (staż pracy pielęgniarki przed podjęciem kształcenia, wydłużenie cyklu kształcenia z 18 m-cy do 2 lat)

Według konsultantów wprowadzenie drugiej ścieżki kształcenia do zawodu położnej przyczyni sie do osłabienia i deprecjacji zawodu położnej. Dla dobra zawodu osoby chcące uzyskać ten zawód powinny posiadać określone predyspozycje oraz zainteresowania w zakresie opieki nad kobietą i noworodkiem, a decyzja o jego wyborze powinna być odpowiedzialna i jednoznaczna, a nie na zasadzie

 „ a może mi się taki dyplom kiedyś przyda”.

        W warunkach rosnącej konkurencji w opiece nad matką i dzieckiem, zasadniczym sposobem na „przetrwanie” jest potrzeba wyróżnienia się, którą można urzeczywistnić poprzez podnoszenie jakości opieki. Jakość i dobrze wykonana praca nie może być dziełem przypadku, ale musi być tworzona od podstaw, czyli od momentu rozpoczęcia kształcenia do zawodu, w tym właściwego doboru kandydatek.

       Mając na uwadze powyższe uważam zdecydowanie, że nie należy dzisiaj wprowadzać 2-giej ścieżki kształcenia a zabiegać o podnoszenie jakości kształcenia do zawodu położnej szczególnie poprzez realizację przyjętej przez państwo polskie dyrektyw w tym szczególnie dyrektywy Rady z dnia 21 stycznia 1980 r. dotyczącej koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do podejmowania i wykonywania działalności przez położne.

 ( 80/155/EWG) , załącznik – Program kształcenia położnych część B. Kształcenie praktyczne i kliniczne a w tym m.in.:

-  poradnictwo dla kobiet ciężarnych obejmujące co najmniej 100 badań prenatalnych,

-  kontrola i opieka nad co najmniej 40 ciężarnymi,

-  przyjęcie co najmniej 40 porodów a w przypadku braku rodzących zmniejszenie ich liczby do 30,

-  doświadczenie w nacinaniu krocza i wprowadzenie do szycia chirurgicznego,

-  kontrola i opieka nad 40 ciążami wysokiego ryzyka,

-         przynajmniej 100 badań poporodowych i badań normalnych noworodków.

      Podsumowując, opowiadam się szczególnie za wprowadzaniem do użytku krajowego wzorców holenderskich zarówno dotyczących kształcenia jak i innych rozwiązań prawnych i organizacyjnych. Rola i zadania realizowane przez położne holenderskie są w pełni zgodne z dyrektywami UE, zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia oraz Międzynarodowego Stowarzyszenia Położnych oraz znajdują uznanie świadczeniobiorców usług położnej.

                                                                                                Z poważaniem

                                                                                      Leokadia Jędrzejewska

                                                                                      Krajowy Konsultant

                                                                                      w dziedzinie pielęgniarstw

                                                                                     ginekologicznego i położniczego

Stanowisko konsultanta krajowego ds. pielęgniarstwa onkologicznego w sprawie sporządzania leków cytostatycznych

Podstawowe zasady sporządzania cytostatyków są jednoznaczne i podobne we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Tylko bezwzględne ich przestrzeganie daje gwarancje otrzymywania leków należytej jakości, bez narażenia zdrowia człowieka i bezpieczeństwa środowiska. Przygotowanie roztworów leków parenteralnych zawierających cytostatyki, winno odbywać się w warunkach aseptycznych (leki jałowe) oraz w warunkach gwarantujących bezpieczeństwo pracy personelu.

Uważam, za słuszne i wskazane organizowanie w szpitalach - centralnych pracowni sporządzania cytostatyków.

Centralizacja sporządzania cytostatyków niewątpliwie zapewni wysoką jakość produktu końcowego (jałowość), zmniejszy ryzyko narażenia pacjentów, personelu i środowiska na toksyczne działanie preparatu, zminimalizuje ryzyko popełnianych błędów oraz zagwarantuje oszczędne gospodarowanie bardzo drogimi lekami. Personel centralnej pracowni przygotowywania leków cytostatycznych winien posiadać wiedzę z zakresu sporządzania dożylnych postaci leków, farmakologii, toksykologii, farmakokinetyki, właściwości fizykochemicznych, interakcji leków oraz znać przepisy prawne obowiązujące podczas przygotowywania tego rodzaju leków. Nie bez znaczenia jest też kwestia odpowiedzialności za jakość przygotowywanych preparatów oraz ekonomika gospodarki lekiem.

Nadmieniam, że znaczna część cytostatyków (np. Cladribinum, Dacarbazinum, Methotrexatum, Paclitaxelum) należy do wykazu A (leków bardzo silnie działających), których sporządzanie winno leżeć tylko w gestii farmaceutów.

Biorąc pod uwagę wszystkie wyżej wymienione aspekty towarzyszące stosowaniu leków przeciwnowotworowych, wydaje się słuszne i celowe, by przygotowywaniem ich zajmowali się tylko farmaceuci. Takie rozwiązanie przewidziane jest w obowiązującym prawie tj:

I.          Wytyczne dotyczące norm przygotowywania cytostatyków Rozporządzenie

Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 6 grudnia 1993r. oraz

z dnia 19 czerwca 1996 r. ze zmianą z dnia 31 sierpnia 2000 r.

II.        Ustawa - Prawo Farmaceutyczne z dnia 6 września 2001 r. (Dz. U. Nr 126 poz. 1381) wprowadziła w rozdziale 7 art. 86 p. 3 zapis:

W odniesieniu do aptek szpitalnych usługą farmaceutyczną jest również:

(...) 3.) przygotowywanie leków w dawkach dziennych, w tym leków cytostatycznych.

III.         Dyrektywa 91/356/EEC.

Przyjęta w 1991r. Dyrektywa 91/356/EEC ustala zasady i instrukcje Dobrej Praktyki Wytwarzania (GMP) dla produktów farmaceutycznych. Dobra Praktyka Wytwarzania, jako część Systemu Zapewnienia Jakości, gwarantuje, że produkty są zawsze produkowane i kontrolowane wg standardów jakości, odpowiednio do ich zamierzonego użycia i według wymagań zgodnych z dokumentacją.

Uważam, że zapis Rozporządzenia Ministra Zdrowia, Ustawy Prawo Farmaceutyczne oraz przyjętej Dyrektywy należy jak najszybciej wprowadzić w życie.

Stanowisko zostało uzgodnione z Zarządem Głównym Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Onkologicznych

Dr n. med. Anna Koper

Stanowisko

Konsultanta Krajowego w dziedzinie Pielęgniarstwa, Konsultanta Krajowego w dziedzinie Pielęgniarstwa Przewlekle Chorych i Niepełnosprawnych,

z dnia 11.10.2004 r.

w sprawie bezpiecznego podnoszenia i przemieszczania pacjentów

Zgodnie z Dyrektywą Unii Europejskiej nr 90/269/ o minimalnych wymaganiach zdrowia i bezpieczeństwa podczas ręcznego przenoszenia ciężarów, jeżeli istnieje zagrożenie dla zdrowia pracowników, zwłaszcza uszkodzenia kręgosłupa; zobowiązującą pracodawców do podejmowania odpowiednich przedsięwzięć organizacyjnych oraz użycia odpowiednich środków w celu zapewnienia wykonywania pracy w sposób jak najbardziej bezpieczny, jak również Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki społecznej z dnia 14 marca 2000r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych.

Konsultanci krajowi w dziedzinie pielęgniarstwa i w dziedzinie pielęgniarstwa przewlekle chorych i niepełnosprawnych, zwracają uwagę pracodawców, kadry kierowniczej w pielęgniarstwie, na aspekt bezpiecznego podnoszenia i przemieszczania chorych.

Choroby, dolegliwości układu mięśniowo - szkieletowego (szczególnie kręgosłupa) są najczęściej zgłaszanym problemem wśród pielęgniarek, będąc rezultatem wieloletniego oddziaływania czynników związanych z pracą zawodową.

Stopniowe rezygnacje z tradycyjnie ręcznego systemu na rzecz bezpiecznych technik pracy, pozwalają na eliminację ryzyka urazu u osoby sprawującej opiekę jak również chorego.

Mając na uwadze powyższe czynniki, jak również obowiązującą Dyrektywę Unii Europejskiej, zalecamy:

podczas przemieszania pacjentów, podnoszenia, podtrzymywania, zmiany ułożenia, zespoły pielęgniarskie powinny używać sprzęt (maty ślizgowe, podnośniki, innego rodzaju sprzęt ułatwiający prace) minimalizujący obciążenie pracownika, jak również ewentualne negatywne skutki tego rodzaju podejmowanych czynności dla pacjenta.

dr n. biol Grażyna Kruk – Kupiec

Konsultant Krajowy w dziedzinie Pielęgniarstwa

mgr Elżbieta Szwałkiewicz

Konsultant Krajowy w dziedzinie Pielęgniarstwa

Przewlekle Chorych i Niepełnosprawnych